ترکیبات شیمیائی:
تخمه آفتاب بسیار مقوی است درای ۲۴% مواد پروتئینی، ۴۷% روغن، ۲۰% مواد هیداروکربن، ۸% فسفر، ۹% پتاسیم و به غیر از این مواد دارای ویتامین‌های A و B نیز می‌باشد‌. روغن تخم آفتابگردان درای ۷۰% اسید لینوئیک و مقداری فسفو لیپید و ویتامین E می‌باشد به همین دلیل چربی خون را پائین آورده و کلسترول را تنظیم می‌کند.

خواص داروئی:
اسانس گل آفتابگردان برای التیام زخم‌ها و پائین آوردن فشار خون به‌کار می‌رود. اسانس برگ‌های آفتابگردان خاصیت میکروب‌کشی دارد. در طب قدیم ایران و در طب چینی از تمام قسمت‌های گیاه آفتابگردان استفاده می‌شود. در موارد زیر می‌توان از این گیاه استفاده کرد و از خواص درمانی آن برخوردار شد‌.
۱) زنگ زدن گوش: مغز ساقه آفتابگردان را در آب جوش ریخته و مانند چائی دم کنید و روزی سه فنجان از این چائی بنوشید.
۲) تقویت معده و پائین آوردن فشار خون: ۳۰ گرم برگ‌های خشک آفتابگردان را دم کنید و سه فنجان در روز بنوشید.
۳) سرگیجه و ورم صورت، آب آوردن بدن و تسریع زایمان: ۲۰ گرم از گل‌های خشک آفتابگردان را در آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از این دم‌کرده را بنوشید.
۴) درد معده، بیماری‌های دستگاه ادراری، یبوست: ۳۰ گرم ریشه خشک شده آفتاب گردان را در آب جوش ریخته و مدت ۵ دقیقه بگذارید بجوشد یک فنجان از آن را سه بار در روز بنوشید.
۵) آرتروز و ورم پستان: هنگامی‌که آفتابگردان گل می‌دهد طبق گل (قسمت پائین گل که مانند بشقابی است) را جدا کرده و در آب انداخته آنقدر بجوشانید که شیره چسبناکی باقی بماند و سپس این شیره را روی مفصل‌های دردناک بمالید و ماساژ دهید درد آرتروز برطرف می‌شود‌. برای درمان ورم پستان در زنان شیر‌ده طبق گل را هنگامی‌گه گل دانه داده است جدا کنید و در زیر آفتاب خشک کرده و سپس تکه تکه کرده و بو (سرخ کنید) دهید. که کاملاً قهوه‌ای شود و بعد آن را خرد کرده به‌صورت درآورید و این پودر را در آب جوش که کمی شکر به آن اضافه کرده‌اید ریخته و این شربت را به مریض بدهید تا شفا یابد.
۶) اسهال خونی: برای درمان اسهال خونی تخم آفتابگردان را (به مقدار ۳۰ گرم) در آب ریخته و حدود یک‌ساعت با حرارت ملایم بپزید سپس آن را با نبات یا قند شیرین کرده و به مریض بدهید‌.
۷) سردردی که همراه با سرماخوردگی است: ۳۰ گرم تخم آفتابگردان را در دو لیوان ریخته و بگذارید بجوشد تا نصف لیوان آن باقی بماند و این جوشانده را دوبار در روز بنوشید‌.
۸) بیماری فتق: ۳۰ گرم ریشه تازه آفتابگردان را با آب و شکر قهوه‌ای بجوشانید و این جوشانده را سه بار در روز بنوشید.
۹) سنگ کلیه: حدود یک متر از مغز ساقه آفتابگردان را در دو لیوان آب ریخته و بگذارید آهسته و با ملایمت بجوشد تا مقدار آن به نصف لیوان تقلیل یابد آنگاه به مدت یک هفته و روزی یکبار آن را بنوشید تا از شر سنگ کلیه راحت شوید.
۱۰) زخم، بریدگی و جراحت: مغز ساقه آفتابگردان را باید له کدر و مانند پماد روی زخم جراحت گذاشته که خونریزی را بند می‌آورد و بهبودی را تسریع می‌کند. سعی کنید گیاه آفتابگردان را در حیاط خود بکارید و از خواص درمانی آن استفاده کنید.
تخم آفتابگردان را می‌توانید از مغازه‌های برخی از داروخانه‌ها‌ خریداری کنید. البته تخم آفتابگردان را باید به‌صورت خام استفاده کنید.

تخمه آفتاب گردان منبعی غنی از ویتامین E، اولین آنتی اکسیدان حل کننده چربی می‌باشد. ویتامینE، در طول بدن حرکت می‌کند و رادیکالهای آزاد موجود در بدن که به مولکولها و ساختارهایی که حاوی چربی هستن مانند غشاء سلولها(سلولهای مغز) و کلسترول آسیب می‌رساند را خنثی می‌نماید. ویتامینE با حمایت از این مولکولها و بافت‌ها، تاثیراتی ضد التهاب دارد که در باعث کاهش علائم آسم، رماتیسم استخوانی و آرتروز می‌گردد.( بیماریهایی که رادیکالهای آزاد و التهابات نقش موثری در آنها دارد)همچنین ویتامینE، باعث کاهش سرطان روده، کاهش علائم گرگرفتگی در زنان یائسه و همچنین کاهش پیشرفت عوارض دیابت می‌گردد.

از دیگر فواید ویتامینE، می‌توان به جلوگیری آن از ابتلاء به بیماریهای قلبی ـ عروقی نام برد. ویتامینE یکی از مهمترین آنتی اکسیدانهایی می‌باشد که در ذرات کلسترول پیدا می‌شود و از اکسید شدن کلسترول توسط رادیکالهای آزاد جلوگیری می‌نمایند. زیرا بعد از اینکه کلسترول اکسید می‌شود، به دیواره رگهای خونی می‌چسبد و این مراحل اولیه تصلب شریان است و باعث گرفتگی رگ، حمله قلبی یا سکته می‌شود. وجود مقدار کمی‌از ویتامینE در بدن می‌تواند باعث کاهش ریسک گرفتگی شریانها شود. در واقع، مطالعه بر روی ویتامین E نشان داده است که کسانیکه از ویتامین E در غذای روزانه استفاده می‌کنند، ‌کمتر دچار مرگ و میر ناشی از سکته قلبی می‌شوند.

کاهش کلسترول بدلیل خاصیت فیتواسترول (phytosterols)تخمه آفتاب گردان

فیتواسترول، ماده ای است که در گیاهانی یافت می‌شود که ساختار شیمیایی بسیار شبیه به کلسترول دارند و وقتی در رژیم غذایی به اندازه کافی باشد به کاهش کلسترول و همچنین کاهش ریسک ابتلاء به سرطان کمک می‌نماید.

با منزیم موجود در تخمه آفتاب گردان، ‌اعصاب و رگهای خونی را آرامش دهیم.

تخمه آفتاب گردان منبع خوبی از منیزیم می‌باشد. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که منیزیم به کاهش فشار خون و سردردهای میگرنی و همچنین سکته قلبی کمک می‌کند. منیزیم همچنین برای سلامت استخوانها و بدست آوردن انرژی ضروری است و تقریباً دو سوم منیزیم موجود در بدن در استخوانها یافت می‌شود. در بسیاری از سلولهای عصبی، منیزیم بعنوان سدی از ورود کلسیم به سلولهای عصبی عمل می‌کند. اگر در بدن میزان کلسیم کم باشد، کلسیم به راحتی وارد بدن می‌شود و فعالیت سلولهای عصبی کم می‌شود. کمبود منیزیم در بدن باعث بالا رفتن فشارخون، گرفتگی ماهیچه‌ها ( شامل گرفتگی ماهیچه قلب، راههای هوایی که از نشانه های آسم است) و سردردهای میگرنی و همچنین خستگی و تنش می‌شود.

اسانس گل آفتاب گردان برای التیام زخم ها و پائین آوردن فشار خون بکار می‌رود. اسانس برگ های آفتاب‌گردان خاصیت میکروب کشی دارد. در طب قدیم ایران و در طب چینی از تمام قسمت های گیاه آفتاب گردان استفاده می‌شود.
در مواردزیر می‌توان از این گیاه استفاده کرد و از خواص درمانی آن برخوردار شد.
۱) زنگ زدن گوش : مغز ساقه آفتاب گردان را در آب جوش ریخته و مانند چائی دم کنید و روزی سه فنجان از این چایی بنوشید.
۲) تقویت معده و پائین آوردن فشار خون : ۳۰ گرم برگهای خشک آفتاب گردان را دم کنید و سه فنجان در روز بنوشید.
۳) سرگیجه و ورم صورت، آب آوردن بدن و تسریع زایمان : ۲۰ گرم از گلهای خشک آفتاب گردان را در آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از این دم کرده را بنوشید.
۴) درد معده، بیماریهای دستگاه ادراری، یبوست : ۳۰ گرم ریشه خشک شده آفتاب گردان را در آب جوش ریخته و مدت ۵ دقیقه بگذارید بجوشد یک فنجان از آنرا سه بار در روز بنوشید.
۵) آرتروز و ورم پستان : هنگامیکه آفتاب گردان گل می‌دهد طبق گل ( قسمت پایین گل که مانند بشقابی است) را جدا کرده و در آّن انداخته آنقدر بجوشانید که شیره چسبناکی باقی بماند و سپس این شیره را روی مفصل های دردناک بمالید و ماساژ دهید درد آرتروز برطرف می‌شود. برای درمان ورم پستان در زنان شیر ده طبق گل را هنگامیگه گل دانه داده است جدا کنید و در زیر آفتاب خشک کرده و سپس تکه تکه کرده و بو ( سرخ کنید ) دهید. که کاملا قهوه ای شود و بعد آنرا خورد کرده بصورت پودر درآورید و این پودر را در آب جوش که کمی‌شکر به آن اضافه کرده اید ریخته و این شربت را به مریض بدهید تاشفا یابد.
۶) اسهال خونی : برای درمان اسهال خونی تخم آفتاب گردان را ( بمقدار ۳۰ گرم ) در آب ریخته و حدود یکساعت با حرارت ملایم بپزید سپس آنرا با نبات یا قند شیرین کرده و به مریض بدهید.
۷) سردردی که همراه با سرماخوردگی است : ۳۰ گرم تخم آفتاب گردان را در دو لیوان ریخته و بگذارید بجوشد تا نصف لیوان آن باقی بماند و این جوشانده را دوبار در روز بنوشید.
بیماری فتق : ۳۰ گرم ریشه تازه آفتاب گردان را با آب وشکر قهوه ای بجوشانید و جوشانده را سه بار در روز بنوشید.
۹) سنگ کلیه : حدود یک متر از مغز ساقه آفتاب گردان را در دو لیوان آب ریخته و بگذارید آهسته باملایمت بجوشد تا مقدار آن به نصف لیوان تقلیل یابد آنگاه بمدت یک هفته و روزی یکبار آنرا بنوشید تا از شر سنگ کلیه راحت شوید.
۱۰) زخم، بریدگی و جراحت : مغز و ساقه آفتاب گردان را باید له کرد و مانند پماد روی زخم جراحت گذاشت این عمل خونریزی را بند می‌آورد و بهبودی را تسریع می‌کند. سعی کنید گیاه آفتاب گردان را در حیاط خود بکارید و از خواص درمانی آن استفاده کنید.
البته تخم آفتاب گردان را باید بصورت خام استفاده کنید چون بو داده و نمک زده آن دارای خواص ذکر شده در این مبحث نمی‌باشد.


 

ليمو ترش Lemon

نام علمی ‍Citrus limon 

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

حتما شنيده ايد كه گفته اند سيب سلطان ميوه هاست وي اگر خواص ليمو ترش را براي شما بشماريم مطمئنا قبول خواهيد كرد كه سلطان ميوه ها ليمو ترش است .
تركيبات شيميايي:


خواص داروئي:

ليمو ترش بعلت داشتن خواص اسيدي ضد عفوني كننده قوي است . حتي اگر در مسافرتها به آب آشاميدني مشكوك هستيد و مي ترسيد از آن بنوشيد كافي است چند قطره آب ليمو ترش را در آن بريزيد . آب ر ا كاملا استرليزه كرده و ميكربهاي موجود در آب را از بين مي برد

كسانيكه مي خواهند خود را لاغر كنند اگر صبح ناشتا آب ليمو ترش را با يك ليوان آب مخلوط كنند و مقدر كمي عسل بآن اضافه نمايند و آنرا بنوشند تا ظهر گرسنه نخواهند شد و بدين ترتيب از شر چربيهاي اضافي راحت خواهند شد .

بهترين كلسيم آن است كه از پوست تخم مرغ و آب ليمو تهيه مي كنند . براي تهيه كلسيم طبيعي يك تخم مرغ را تميز شسته و در يك ليوان بگذاريد و روي آن آّ يك لسمو ترش را بريزيد و آنرا مدن دو سه ساعت در جاي خنكي بگذاريد سپس تخم مرغ را در آورده و آب ليمو را كه داراي مقدر زيادي كلسيم است مي توانيد روي سالاد ريخته و يا با عسل يا شكر شيين كرده بنوشيد از تخم مرغ هم كه پوست آن نرم شده مي توانيد هنوز استفاده كنيد .

براي گلو درد بهترين دارو ليمو ترش است . يك قاشق چايخوري آب ليمو ترش را در آب نيم گرم بريزيد و با آن غرغره كنيد ورم گلو و گلو درد را بررطف خواهد كرد .

براي گرفتگي بيني و زكام كافي است چند قطرع آب ليمو را با يك قاشق چايخوري آب مخلوط كرده و در بيني بچكانيد . براي رفع كم معده و روده بايد يك ليمو ترش را با پوست و هسته له كنيد و آنرا با يك ليوان آب سرد و يك قاشق عسل مخلوط كده و بمدت يك ساعت قبل از خواب نوشيد .

براي جلوگيري از خونريزي بيني كافي است كه يك تكه پنبه را آغشته به آ ب ليمو كرده و در سوراخ بيني بگذاريد خون دماغ را برطرف خواهد كرد .

اگر در صورت شما لكه و جوش قرمز رنگ وجود دارد درمان آن با آب ليمو و نمك است . بدين ترتيب كه در مقدري آب ليمو نمك بزنيد و آنرا با پنبه روي صورت خود بماليد لكه ها و جشوها را برطرف مي كند .

بهترين دارو براي پوست دست شما مخلوط گليسيرين و آ ب ليمو است . آب ليمو و گليسرين را به نسبت مساوي مخلوط كنيد و بدستهاي خود مباليد ببينيد كه چقدر پوست دستها صاف مي شود . در زمستان براي جلوگيري از سرما زدگي دستهاي خود را با آ ب ليمو ماساژ دهيد . خوردن آب ليمو سنگهاي كليه را نيز دفع مي كند.
 

نعناع علاوه بر كمك به هضم غذا باعث می شود كه افراد حالت هوشیاری و بیداری خود را حفظ كند.

نعناع در تمدن های باستان، برای افزایش نشاط ذهن و فكر به دلیل بوی مطلوب آن به كار می‌رفت و درحقیقتکلمه MINT (به معنی نعناع) از اسم لاتین MENTE (به معنی فكر) استو در بین گیاهان، سمبل نیروبخش جاودانی است.

استعمال خارجی نعناع هم بی تأثیر نیست. هرچه بوی نعناع قوی‌تر باشد، خواص و اثرات آن بیشتر است. اگر برگی از نعناع را در بین انگشتان خود مالیده و آن را بو كنیم، اثر فوری در ایجاد هوشیاری و سرزندگی و ایجاد آرامش و سبكی در خود خواهیم كرد.

نعناع به خصوص برای افرادی كه دائم در حال مطالعه یا مرور درس برای امتحان هستند و یا كارشان نیازمند تمركز و هوشیاری است، استفاده های فراوانی دارد.



اگر احساس خستگی می كنید و مغز شما دیگر كشش فراگیری مطالب را ندارد، استفاده از نعناع، نیروبخش است.

اگر احساس عصبانیت یا فشار روانی می كنید، حالت آرام بخش دارد. به علت تأثیر زیاد نعناع بر روی اعمال فكری و هوشیاری، نعناع را بالابرنده ی توانایی انسان در درك و فهم عقاید به شمار می‌آورند.

بنابراین هنگامی كه می‌خواهید آمادگی و هوشیاری ذهنی خود را حفظ كنید یا اگر می‌خواهید بعد از خوردن غذا خواب آلودگی عارض نشود یا اگر خواهان تمركز ذهنی علی رغم خستگی ناشی از شركت در جلسه یا سخنرانی هستید، مكیدن قرص نعناع (البته بدون قند) بسیار مفید است.



 

گیاهی با گلهای آبی واژگون است. از پیازاین گیاه بعد از خشك و پودر كردن برای بستنی سازی استفاده می شود زیرا این گیاه دارای مواد نشاسته ای می باشد.
این گیاه در موارد ناراحتیهای تنفسی مثل سرفه های شدید و حتی در موارد سیاه سرفه و آسم و تنگی نفس مورد استفاده قرار می گیرد.
گلهای این گیاه نوش خوبی برای زنبور عسل است و با له كردن و خورد كردن گل آن، ماسك خوبی برای صورت تهیه می شود.
معمولاً محل رویش این گیاه داخل باغها و بیشه هاست و زمان گل دهی آن از اواخر فروردین تا اواخر خرداد است.
این گیاه پیازی دارد كه پیاز آن مورد استفاده است.



 

اين گياه در جاهاي مختلفي مي رويد و انواع مختلفي دارد. معمولاً از دانه هاي اين گياه استفاده مي شود. از اين گياه براي ناراحتيهاي تنفسي استفاده مي شود و يكي از گياه هاي لعاب دار و داراي ماده سافورين است.

دانه هاي آن را در آب خيس مي كنند. اين گياه عوارض جانبي ندارد. از برگ اين گياه به وفور استفاده مي شود و برگ آن خاصيت ضد عفوني كننده دارد و همچنين دانه اين گياه هم خاصيت ضد عفوني كننده و خلط آوري خوبي براي دستگاه تنفسي دارد.

به فارسی گیاه و تخم آن را «بارهنگ » و در برخی مناطق ایران « بار تنگ» و در تبریز « تخم بیزوشا» گویند . در کتب طب سنتی با نامهای « بار تنگ» و یا عربی آن « لسان الحمل کبیر» نامبرده می شود. به فرانسوی آن را Plantain ، Plantain majeur و Grand plantain و به انگلیسی Plantain و plantain Larger نامند . در هند در ایالت بمبئی نیز آن را « بار تنگ» می نامند. گیاهی است از خانوادۀ Plantaginaceae نام علمی آن Plantago major L. است. گونۀ دیگری به نام Plantago asiatice L. در برخی مدارک به عنوان مترادف بارهنگ یا لسان الحمل کبیر ذکر شده است .



مشخصات

گیاهی است چند ساله به بلندی 45- 10 سانتی متر بدون ساقه . برگها تخم مرغی پهن ، ضخیم ، دراز و دارای 9-3 رگبرگ کاملاً مشخص صاف یا پوشیده از کرک که به شکل گروهی مستقیماً از ریشه از محل یقه از خاک بیرون آمده اند. گلها خوشه ای و در انتهای یک پایۀ گل دهنده گُرز مانند ظاهر می شوند. میوۀ آن دارای دو خانه است و در هر خانه 8-4 دانۀ تخم مرغی کوچک وجود دارد. اغلب قسمتهای اندام گیاه نظیر برگ ،ریشه و تخم آن مصارف دارویی دارد.

تکثیر بارهنگ از طریق کشت تخم آن در زمین اصلی صورت می گیرد و روش کاشت آن شبیه اسفرزه است که در آن بخش ذکر شده است .

بارهنگ در اطراف تهران ، ری ، کرج و در گیلان در لاهیجان ، در آذربایجان در تبریز، سراب ، سهند ، و در کردستان ، خراسان ، اصفهان ، بلوچستان دیده می شود . این گونه بارهنگ در اروپا ، شمال آفریقا ، امریکای شمالی و هند انتشار دارد. چند گونه از خانوادۀ بارهنگ در ایران می رویند که از نظر خواص دارویی بسیار مشابه بارهنگ هستند . نامهای علمی آنها عبارت است از :

1- Plantago lanceolata L. . این گونه در کتب طب سنتی با نام « لسان الحمل صغیر» ذکر می شود و فارسی آن « بارهنگ نیزه ای » است . به فرانسوی Plantain lanceole و Herbe a cinq coutures و Oreill de liver گفته میشود.

این گیاه چند ساله است و بدون ساقه می باشد . برگهای آن دراز نیزه ای نوک تیز که دارای 5-3 رگبرگ مشخص است . میوۀ آن به شکل کپسول و کمی دراز است که در آن 2 دانه قرار دارد. دانه ها کمی دراز ، و لیز است و در طرف داخل دانه دارای شیاری می باشد. این گیاه در ایران در منطقۀ تهران ، کرج ، شمیرانات ودر گیلان در رشت ، لاهیجان ، و در ساحل آستارا و در آذربایجان در تبریز در کنار شهرها و در اطراف اردبیل ، خوی و در خراسان در مناطق مرزی حریرود و در اراک و تفرش ، لرستان ، خرم آباد ، ملایر ، مسجد سلیمان ، شیراز، کرمان ، بلوچستان ، زابل و سیستان دیده می شود در اروپا و همچنین در هند نیز انتشار دارد.

2- Plantago media L. که به فرانسوی Plantain moyen گفته میشود گیاهی است چند ساله بدون ساقه برگها همه از ریشه خارج شده اند و در هر دو سطح پوشیده از کرک، تخم مرغی و دارای 9-5 رگبرگ مشخص هستند. این گیاه در آذربایجان و اطراف رشت می روید.

دو گونۀ فوق از نظر خواص خیلی شبیه بارهنگ رسمی و از نظر شکل بوته نیز با کمی اختلالات مشابه می باشند.

گونۀ دیگری از گیاهان این خانواده که از نظر خواص مشابه بارهنگ است ولی از نظر شکل کمی متفاوت است به نام Plantago coronopus L. میباشد. به فرانسوی Hart,s horn گفته می شود. این گونه در کتب طب سنتی با نام « اوذَینه» آمده است . گیاهی است یکساله و دوساله و در برخی مناطق چند ساله بدون ساقه و کم و بیش پوشیده از کرک. برگها دراز، مثلثی ، با بریدگی که همه از ناحیۀ یقه ریشه بیرون آمده اند این گیاه در ایران در مراتع و چمنزارهای بوشهر، در آبادان ، مسجد سلیمان و بلوچستان دیده می شود [ از فلورا ایرانیکا].

فلورا ایرانیکا معتقد است که دو گونه فرعی از این گیاه یکی به نام علمی Plantgo coronopus Sub coronopus در گرگان، لرستان (پشت کوه)، مهران، بختیاری، قصر شیرین،اهواز، بوشهر، برازجان بلوچستان وجزیرۀ هرمز می روید و دومی به نام علمی Plantgo coronopus Sub commutata (Guss.) Pilger در لرستان ، پشت کوه ، ایلام مهران ، بین دهلران و شوش و در فارس ، بوشهر، دشت ارژن ، کازرون ، لار ، جزیرۀ قشم و حاجی آباد نزدیک طارم انتشار دارد.

4- Plantago crassiflia Forsk که مترادف P.maritima L. می باشد. نام اصلی این گونه سابقاً P.maritima گفته می شد. این گونه به فرانسوی Plantain maritime گفته می شود. و از نظر شکل کم و بیش شبیه سایر گونه هاست. این گیاه بیشتر در سواحل شنزار می روید. در ایران در غرب تهران در مردآباد کرج ، در آذربایجان غربی در ساحل دریاچه در نقاط شور ساحلی، در افشار در کنار آبهای معدنی احمدآباد ، در مرکز در کوه قهرود و در مناطق مرزی حریرود و در شرق دیده می شود.



ترکیب شیمیایی

در گیاه بارهنگ و اکثر سایر گونه های مشابه بارهنگ گلی کوزید اوکوبین یافت می شود [ کوبوتا]. و بعلاوه دارای مادۀ پلانتاژین می باشند[ چونگ کوئو تو نونگ یائوچی ] . در تخم یا دانه های آنها مقدار زیادی مواد گلوتینی و بعلاوه پلانته نولیک اسید ، سوکسی نیک اسید ، آدنین [ کاریونه وکیمورا]، کولین، اوکوبین وجود دارد [ اوگاتا & نیشی اوجی ].

در گزارش تحقیقات دیگری آمده است که در گیاه وجود گلی کوزید اوکوبین تایید شده و در تخمهای آن در حدود 183/0 درصد مادۀ هولوزید پلانتئوز وجود دارد . در برگهای آن تعدادی گلوکوزید ، ساپونین و ترکیبات تلخ یافت می شود [G.I.M.P] .

معمولاً در بازار زیر عنوان بارهنگ مخلوطی از چند گونه و عمدتاً P.major و P.lanceolata و مقداری نیز از سایر گونه های فوق عرضه می شود. از نظر ترکیبات شیمیایی و خواص گونه های فوق کم و بیش شبیه هستند و همۀ آنها از نظر زراعی علف هرز مراتع محسوب می شوند ولی از نظر دارویی دارای خواص مفیدی می باشند. در هند برگهای تازۀ بارهنگ بخصوص گونه P.lanceolataدارای خاصیت ضد باکتری است و روی زخمها و جراحتها ونقاط ملتهب می گذارند ، خیلی مفید است [ G.I.M.P] . این کار را مرسو است که در گیلان ، شمال ایران نیز می کنند و از له شدۀ برگ بارهنگ برای التیام زخم استفاده می کنند. آقای دکتر H.Leclerc نیز در تجربیاتی نشان داده است که اگر برگ تازۀ بارهنگ را چند ساعت در آب جوشیده گذارند و قطعات آن را روی زخمها بیندازند درالتیام زخم تسریع می شود. در هند از برگهای گونۀ P.major نیز به همین ترتیب استفاده می شود و از دانه های بارهنگ به عنوان تونیک و محرک و برای معالجۀ اسهال خونی تجویز می شود ، بعلاوه از برگها و ریشۀ بارهنگ نیز به عنوان تب بر مصرف می شود. در فرانسه مرسوم است از برگها یا ریشۀ بارهنگ 100 – 50 گرم گرفته در یک لیتر آب جوشانده و برای قطع اسهال 3 فنجان در روز می خورند قابض و آرام بخش است .

 

شاه پسند وحشي Vervain

نام علمی verbena Officinallis

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات




كليات گياه شناسي

شاه پسند وحشي از گياهاني است كه در روم قديم مورد پرستش و تقديس مردم بود و از آن براي تبرك خانه ها و معابه استفاده مي كردند . چون داراي خاصيت ضد خونريزي است گفته مي شود كه آنرا روي زخم هاي مسيح ريختند و خونريزي قطع شد و روي اين اصل در قديم به آن گياه صليب Herb of the Cross مي گفتند .

اين گياه در نواحي جنوب آسيا ، آفريقا و اروپا در حاشيه جاده ها و دشت ها و مزارع مي رويند در ايران در مناطق شمال ايران و اطراف طهران ، فارس ، شيراز و نواحي جنوب مي رويد .

قسمت مورد استفاده اين گياه برگها و سر شاخه هاي سبز آن است در اثر مالش دادن بوي مطبوعي در تمام قسمت هاي اين گياه منتشر مي شود ولي طعم آن گس و تلخ است
تركيبات شيميايي:

شاه پسند وحشي داراي مواد شيميايي مختلفي نظير تانن ،‌موسيلاژ ، ساپونين ، وربي نالين Verbenalin ، بتاكاروتن و ماده اي تلخ مي باشد .
خواص داروئي:

شاه پسند وحشي از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است

1) قابض و ضد تشنج است

2)براي از بين بردن آب آوردگي بدن مفيد است و بدين منظور بايد آنرا با ملاس چغندر خورد .

3)براي تقويت قلب مفيد است

4)خون را تميز و تصفيه مي كند

5)عرق آور است

6)مقدار شير را در مادران شيدره زياد مي كند

7)كر م معده را كشته و از بين مي برد

8)خلط آور است

9)براي برطرف كردن سرمخوردگي مفيد است

10)كميود ويتامين C را درمان مي كند

11)براي درمان ناراحتي هاي پوستي مفيد است

12)بيماري زردي را برطرف مي كند

13)براي رفع خونريزي لثه مفيد است

14)سنگ كليه و مثانه را خارج مي سازد

استفاده خارجي

2- براي ورم مخاط دهان و گلو ، جوشانده آنرا غرغره كنيد .

2-كمپرس آنرا روي ضرب ديدگي بگذاريد

3-زخم و بريدگيها را با ضماد آن درمان كنيد

4- براي رفع خستگي پس از كار روزانه از حمام شاه پسند استفاده كنيد بدين منظور مقدار 200 گرم برگهاي گياه را در دوليتر آب ريخته و حرارت دهيد تا بجوش آيد سپس آنرا روي چراغ برداشته و بگذاريد مدت 15 دم بكشد بعد آنرا صاف كرده و در وان حمام بريزيد و براي مدت 20 دقيقه در آن دراز بكشيد تا خستگي عضلات برطرف شود .
طرز استفاده:

دم كرده : يك قاشق چايخوري برگهاي خشك شده اين گياه را در يك فنجان آب جوش ريخته و براي مدت 10 دقيقه دم كنيد سپس صاف كرده و به مقدار يك فنجان سه بار در روز بنوشيد .

جوشانده : مقدار 40-50 گرم برگهاي خشك شده اين گياه را در يك ليتر آب جوش ريخته وب گذاريد بمدت 5 دقيقه بارامي بجوشد سپس آنرا صاف كنيد .

اسانس : قوي تر از تنطورهه مي باشد و از مغازه برخي از داروخانه ها مي توان خريداري كرد مقدار مصرف آن يك تا دوقطره در يك ليوان آب مي باشد .
مضرات :

خوردن زياد اين گياه ضربان قلب را كم مي كند و باعث تحريك روده ها و رحم مي شود بنابراين كسانيكه ناراحتي قلبي دارند و يا خانم هاي حامله بايد در خوردن آن احتياط كنند .

هندوانه Watermelon

نام علمی Citrullus vulgaris

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

هندوانه گياهي است يكساله ويك پايه ساقه آن خزنده و پيچك درد و برگهاي آن پهن با بريدگيهاي عميق مي باشد . گلهاي آن كوچك و زردرنگ است . ميوه آن رگد يا دراز . پوست آن سبز رنگ و داخل آن قرمز مي باشد . تخمه هندوانه بر حسب انواع مختلف آن ممكن است سياه ، قرمز ، سفيد و يا زرد باشد .
تركيبات شيميايي:

هندوانه داراي اسيد آمينه اي بنام سيترولين و موادي بنام كاروتن و ليكوپن و نوعي قند بنام مانيتول مي باشد

در صد گرم هندوانه مواد زير موجود است

آب 92 گرم

پروتئين 0/5 گرم

مواد چربي 0/2 گرم

نشاسته 6 گرم

كلسيم 0/7 ميلي گرم

فسفر 10 ميلي گرم

آهن 0/5 ميلي گرم

سديم 1 گرم

پتاسيم 100 ميلي گرم

ويتامين آ 600 ميلي گرم

ويتامين ب 1 0/03 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/3 ميلي گرم

ويتامين ب 3 0/2 ميلي گرم

ويتامين ث 8 ميلي گرم

تخم هندوانه داراي حدود 30 درصد روغن است كه از نظر خواص شيميايي مانند روغن بادام مي باشد .
خواص داروئي:

هندوانه از نظر طب قديم ايران سرد و تر است . گرما را برطرف مي كند و بهترين ميوه تابستان است .

1)هندوانه مدر است و به پائين آوردن فشار خون كمك مي كند

2)هندوانه معده را تقويت مي كند

3)پوست سفيد داخل هندوانه براي زخم گلو و دهان بسيار موثر است

4)مغز تخمه هندوانه كرم هاي معده و روده را از بين مي برد

5)هندوانه براي ورم مثانه مفيد است

6)هندوانه بدن را تازه شاداب مي كند

7)هندوانه براي اشخاص گرم مزاج بسيار خوب است

8)آب هندوانه مخلوط با سكنجبين علاج كننده يرقان و دفع كننده سنگ كليه است

9)براي خنك كردن بدن در روزهاي گرم تابستان هندوانه را با شكر بخوريد

10)براي برطرف كردن تب و اخلاط بدن هندوانه را با شير خشت بخوريد

11)براي رفع خارش بدن هندوانه را با تمبر هندي بخوريد

12)هندوانه را بايد هميشه بين دو غذا خورد يعني تقريبا سه ساعت بعد از غذا و يكساعت قبل از غذا . زيرا اگر بلافاصله بعد از غذا خوزده شود در هضم غذا اختلال ايجاد مي كند همچنين نبايد آنرا با ميوه هاي ديگر مخلوط كرد زيرا توليد نفخ شكم مي كند

مضرات :

هندوانه براي اشخاص سرد مزاج و آنهائيكه داراي معده سرد مي باشند مناسب نيست . اينگونه اشخاص اگر مي خواهند هندوانه بخورند بايد آنرا با شكر ، ويا عسل و يا گل قند بخورند .

همچنين هندوانه در اشخاص سرد مزاج باعث درد مفاصل و ضعف جنسي مي شود .

انار Pomegranate
 نام علمی Punica

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

انار يكي از ميوه هايي است كه از قديم وجود داشته است حتي در كتب مقدس چندين بار نام آن ذكر شده است . هومر شاعر معروف يونان در كتاب خود ( اوديسه ) از آن نام برده است . معروف ايت كه حضرت سليمان باغ بزري پر از درخت هاي انار داشته كه به ان عشق مي ورزيده است .

درخت انار بومي ايران و مناطق مجاور آن است . كلمه انگليسي Pomegranate از زبان يوناني مشتق شده كه به معني ( سيب با هسته هاي زياد ) مي باشد .

انار درخت كوچكي است كه ارتفاع آن تا 6 متر مي رسد و در مناطق نيمه گرمسيري مي رويد . شاخه هاي آن كمي تيغدر و برگهاي آن متقابل ، شفاف و ساده است .

گلهاي انار درشت برنگ قرمز اناري ولي بي بو مي باشد . ميوه آن كروي با اندازه هاي مختلف داراي پوستي قرمز رنگ و يا زرد رنگ مي باشد .



رويهمرفته در حدود بيست نوع مختلف انار در دنيا موجود است .
تركيبات شيميايي:

قسمت هاي مختلف درخت انار مخصوصا پوست ريشه و ساقه انار داراي مقدري در حدود 20 درصد تانن و اسيد پوني كوتانيك Punicotaniv acid مي باشد . پوست درخت انار داراي الكالوئيدي بنام پله تيه رتين Pelletierin است .

در صد گرم دانه انار واد زير موجود است .

انرژي 38 كالري

آب 82 گرم

پروتئين 0/4 گرم

چربي 0/3 گرم

مواد نشاسته اي 10 گرم

كلسيم 4 گرم

سديم 3 ميلي گرم

پتاسيم 260 ميلي گرم

آهن 0/5 ميلي گرم

ويتامين ب 1 0/2 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/03 ميلي گرم

ويتامين ب 3 0/02 ميلي گرم

ويتامين ث 4 ميلي گرم
خواص داروئي:

خواص ميوه انار

از نظر طب قديم ايران ميوه انار سرد ف تر و قابض است . آب انار سرد و تر و پوست انار سرد و خشك و بسيار قابض مي باشد .

پوست ريشه درخت انار از بقيه قسمت هاي اين درخت قابض تر است .

كليه قسمت هاي درخت انار داراي تان مي باشد كه بسيار قابض است . براي مصارف دارويي از گل ، برگ ، پوست درخت ، پوست ريشه و دانه انار استفاده مي شود .

1)انار شيرين ادرار آور است .

2)ملين مزاج است .

3) آب انار شيرين براي بيماريهاي مجاري ادرار مفيد است .

4)ترشح صفرا را زياد مي كند.

5)آب انار اسهال را برطرف مي كند.

6)اگر آّ انار را با عسل مخلوط كرده و هر روز چند قطره در بيني بچكانيد از رشد پوليپ در بيني جلوگيري مي كنيد .

7) خون ساز است .

8)خون را تصفيه مي كند .

10)براي سالمندان بهترين دارو براي تقويت كليه است .

11)آب انار خنك كننده است .

12)رنگ صورت را شاداب مي كند .

13)صدا را باز كرده و گرفتگي صدا را برطرف مي كند .

14)براي وزن اضافه كردن انار بخوريد .

15)آب انار مقوي قلب و معده است .

خواص ديگر قسمت هاي درخت انار

1. جوشانده پوست ريشه درخت انار كرم معده و روده را از بين مي برد .

2. جوشانده پوست درخت انار نيز اثر ضد كرم درد .

3. براي برطرف كردن گلو درد و زخم گلو از جوشانده پوست انار و يا جوشانده برگهاي انار استفاده كنند .

4.خانم هائيكه عادت ماهيانه شان منظم نيست مي توانند از جوشانده برگهاي انار استفاده كنند.

5.برگهاي له شده انار را اگر روي پوست بگذاريد خارش را از بين مي برد .

6.براي برطرف كردن سوختگي پوست ، گلهاي انار را له كرده و با روغن كنجد مخلوط كنيد و اين پماد را روي قسمت سوختگي بماليد .

7. جوشانده پوست درخت و پوست ريشه درخت انار كرم كش است .

8.دم كرده گل انار اسهال مزمن را برطرف مي كند .

9.دم كرده گلهاي انار را بصورت غرغره براي از بين بردن زخمهاي دهان بكار ببريد .

10.براي برطرف كردن دندان درد ، دم كرده ريشه درخت انار را در دهان مضمضه كنيد .

11.انار ترش و شيرين (ميخوش )ادرار را زياد مي كند .

12. براي برطرف كردن بواسير بايد معقد را با جوشانده پوست انار شستشو داد .
طرز استفاده:

به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد
مضرات :

كسانيكه سرد مزاج هستند نبايد در خوردن انار افراط كنند . زيرا معده را سست كرده و ايجاد نفخ مي كند . اينگونه افراد بايد انار را با زنجبيل بخورند . جوشانده پوست درخت و پوست ريشه آن كه براي رفع كرم بكار
مي رود ممكن است ايجاد سرگيجه و استفراغ كند . بهر حال در خوردن جوشانده آن بايد احتياط كرد و اين كار بايد تحت نظر متخصص انجام گيرد .

بلوط Oak Bark گز علفي (شيره بلوط)

نام علمی Quercus

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

بلوط درخت بومي در مناطق معتدله است و در ايران در جنگهاي كردستان ،‌لرستان و كهكلويه مي رويد . ارتفاع اين درخت در بعضي نواحي تا 50 متر و قطر تنه آن به 3 متر نيز مي رسد . برگهاي درخت بلوط پنجه اي و مانند انگشتان دست مي باشد . ميوه درخت بلوط كه به نام بلوط معروف است مانند فندق بوده و در پياله اي جاي مي گيرد .
تركيبات شيميايي:

پوست و برگ درخت بلوط داراي تانن ، قند ، اسيد گاليك ، اسيد ماليك ، كوئرسين Quercine ، موسيلاژ ، پكتين ،‌رزين و روغن است .
خواص داروئي:

بلوط از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است .

خواص ميوه بلوط

ميوه بلوط از قديم الايام مورد مصرف بوده و از آن به عنوان غذا استفاده مي كرده اند . حتي اگر آنرا خشك و در كرده و با در گندم مخلوط مي كنند و از آن نان تهيه مي نمايند .

مي توان بلوط را بوداده و سپس آنرا در كرده و از آن چائي تهيه كرد . مقدر مصرف آن يك قاشق چايخوري در يك ليوان آب جوش مي باشد . اين دم كرده را مي توان براي مورد زير بكار برد .

1- بواسير را برطرف مي كند .

2-اسهال ساده و اسهال خوني را رفع مي كند .

3-درد معده و گاز معده را برطرف مي كند .

4-براي رفع كم خوني موثر است .

5-نرمي استخوان را درمان مي كند .

6- براي تقويت عمومي بدن موثر است .

7-براي معالجه اسهال اطفال ،‌در بلوط را با كاكائو مخلوط كرده و دم كرده آنرا به اطفال مي دهند .

خواص درخت بلوط

براي استفاده از پوست درخت بلوط يم توان آنرا در كرده و با عسل مخلوط كنيد و يا اينكه يك قاشق در آنرا در يك ليوان آبجوش ريخته و به مدت 10 دقيقه دم كنيد .

1- خونريزيها را متوقف مي سازد .

2-درمان كننده بواسير خوني است .

3-خاصيت ضد عفوني درد .

4-ادرار را زياد مي كند .

5-ترشحات زنانه را از بين مي برد .



مصارف خارجي پوست درخت بلوط

براي استفاده خارجي از جوشانده پوست درخت استفاده مي شود . بدين منظور بايد 15 گرم پوست درخت را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد به آرامي بجوشد تا حجم آن به دو سوم تقليل يابد .

از اين جوشانده مي توان بعنوان كمپرس استفاده كرد و يا آنرا در وان حمام ريخته ودر آن ساتراحت نمود .

1)خون مدرگي را درمان مي كند .

2)اگزما را از بين مي برد.

3)براي درمان بيماريهاي پوستي در وان حمام كه در آن جوشانده پوست درخت بلوط را ريخته ايد به مدت يكربع ساعت استراحت كنيد .

4)اگر واريس دريد اين قسمتها را با جوشانده پوست بلوط كمپرس كنيد .



گز علفي

در اثر نيش زدن حشره اي مخصوص به برگ و يا شاخه هاي درخت بلوط ماده اي به بيرون تراوش مي كند كه در اثر مجاورت با هوا سفت شده و به صورت دانه هايي به قطر 2 سانتيمتر بر روي ساقه و يا برگ ظاهر مي شود . براي استفاده از گز شاخه هاي درخت را تكان مي دهند تا دانه هاي گز به زمين بريزد . البته اين دانه ها مخلوط با برگ و پوسته درخت است كه بايد تميز شود .

گز علفي از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است . براي استفاده طبي از گز علفي مي توان آنرا با عسل مخلوط كرد و يا جوشانده آنرا تهيه نمود .( 50 گرم در يك ليتر آب جوش )



خواص گز علفي

1)قابض است .

2 ) خونريزيها را متوقف مي سازد .

3)مقوي معده است .

4)تقويت كننده دستگاه تنفسي است .

5)سينه را نرم و صدا را صاف مي كند .

6)سرفه ها را برطرف مي كند .

7)تنگي نفس را درمان مي كند.

8)براي معالجه بواسير گز علفي را با عسل مخلوط كرده و بر روي بواسير بگذاريد .
طرز استفاده:

به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد
مضرات :

مضرات خاصي براي آن بيان نشده است .

نام علمی Pistaca

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

پسته درخت دوپايه اي است كه ارتفاع آن به حدود پنج متر مي رسد و بحالت خودرو در ايران و افغانستان
مي رويد .

برگهاي درخت پسته متناوب و مركب از 2 يا 3 برگچه نوك تيز با يك برگچه انتهايي است وبرنگ سبز روشن مي باشد . گلهاي آن خوشه اي است گل نر آن فاقد گلبرگ است .
تركيبات شيميايي:

پسته داراي مواد غذايي فراواني است و بنابراين براي تقويت بيماران و اشخاص ضعيف مناسب است .

در صد گرم مغز پسته مواد زير موجود است :

آب 5/2 گرم

پروتئين 20 گرم

مواد چرب 54 گرم

مواد نشاسته اي 15 گرم

كلسيم 130 ميلي گرم

فسفر 500 ميلي گرم

آهن 7/5 ميلي گرم

پتاسيم 950 ميلي گرم

ويتامين آ 230 واحد

ويتامين ب 1 0/7 ميلي گرم

ويتامين ب 3 1/5 ميلي گرم
خواص داروئي:

خواص مغز پسته

مغز پسته از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است .

1)مغز پسته بعلت داشتن آهن خون ساز است و آنهائيكه مبتلا به كم خوني هستند بايد حتما روزانه مقداير پسته بخورند .

2)خوردن پسته نيروي جنسي را تقويت مي كند .

3)مغز و ذهن را تقويت مي كند .

4)براي آرامش قلب و آرام كردن اعصاب مفيد است .

5)براي باز كردن مجاري كبد مصرف پسته توصيه مي شود .

6)پسته معده را تقويت مي كند .

7)براي تسكين سرفه مفيد است .

8)اسهال معمولي و اسهال خوني را درمان مي كند .

9)جوشانده پوست درخت پسته براي برطرف كردن خارش اعضاي تناسلي زنان مفيد است .

10)جوشانده پوست و برگ درخت پسته براي رفع درد و خارش مقعد مفيد است

خواص پوست سبز پسته

پوست سبز پسته تازه از نظر طب قديم ايران سرد وخشك است و داراي خواص زي مي باشد :

1-براي رنگرزي بكار مي رود.

2-بهترين دارو راي رفع بوي يد دهان است .

3-جويدن آن باعث التيام زخم هاي داخل دهان مي شود.

4-براي استحكام لثه آنرا روي لثه بماليد و يا بجويد .

5-دم كرده پوست سبز پسته حالت دل بهم خوردگي و استفراغ را از بين مي برد.

6-دم كرده آن براي رفع اسهال مفيد است .

7-براي رفع سكسكه پوست سبز پسته را دم كنيد و يك فنجان از آنرا بنوشيد .

خواص پوست سفيد پسته

پوست سفيد پسته براي بواسير و بيرون زدن مقعد مفيد است . براي درمان اين بيماري بايد پوست سفيد پسته را در آب بجوشانيد و آنرا داخل لگني بريزيد و شخصي را كه اين بيماري را درد براي چند دقيقه در آن بنشيند . باعث تسكين درد و تخفيف بيماري مي شود .
طرز استفاده:

به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد
مضرات :

مغز پسته چربي زيادي درد و بنابراين براي معده مناسب نيست و كسانيكه معده ضعيف دارند بايد آنرا با زردآلو بخورند .

ضمنا مغز پسته گرم و خشك است خوردن زياد آن باعث گرمي بدن و كهير و دانه هاي قرمز رنگ در پوست مي شود .براي رفع گرمي و خشكي بايد سركه ، انار ترش و يا برگه زردآلوي ترش مصرف نمود .

اين گياه نه تنها گل زيبايي است بلكه خواص درماني متعددي نيز دارد. اين گياه گل اشك نيز ناميده مي شود و اين به خاطر اين است كه مقداري شبنم در بين اين گلها جمع مي شود و بعد از گل به پائين مي چكد.

عمر اين گياه بسيار كوتاه است. از اوايل ارديبهشت ماه گل دهي اين گياه شروع مي شود و در فصل بارش تمام مي شود.

خواص دارويي اين گياه اصولاً در پياز اين گياه است. پياز اين گياه داروي مؤثري براي دردهاي رماتيسمي و دردهاي مفصلي و پاك كننده دستگاه كبدي است. البته اين گياه جزء داروهاي سمي است و مصرف آن بايد زير نظر پزشك باشد.

گياه زنبق وحشي

اين گياه علاوه بر گونه وحشي اش كه در كوهستانها مي رويد بصورت پرورشي در خانه ها و گلخانه ها نيز پرورش مي يابد.

موارد استفاده اين گياه بدين صورت است كه پياز گياه را از خاك خارج كرده و مي كوبند و درون پارچه اي قرار مي دهند و بر روي مفاصلي كه رماتيسم دارند مي بندند.

مناطق رويش اين گياه در ارتفاعات ۱٥٠٠ متر مي باشد. از آنجائيكه پياز اين گياه دائمي است، فصل رويش آن از اواخر فروردين ماه تا اواخر ارديبهشت ماه مي باشد.

اسم من «كنار» است، و ميوه درخت سدر مي‏باشم. ميوه مرا به فارسي «كنار» و به عربي «نبق» مي‏گويند، و كوهي آن زال نام دارد كه اعراب آن را ضال مي‏نويسند - از ميوه‏هاي خنك هستم و از نظر شكل و خواص شبيه زالزالك مي‏باشم. داراي تانن - يك صمغ - جوهر زردك - يك نوع قند و ويتامين‏هاي آ - ب - و ث مي‏باشم. جمع‏كننده معده و نرم‏كننده سينه بوده، ميوه رسيده من ارزش غذايي زيادي ندارد، بلكه منافع آن بيش از خاصيت غذايي آن است. معذلك مردمان جنوب ايران شكم خود را با ميوه‏ي من سير مي‏كنند. دويست و پنجاه گرم ميوه‏ي من مسهل صفر است. عطش را فرو مي‏نشانم و ميوه ترش من صفرابر بسيار خوبي است. آب ميوه‏ي شيري من بازكننده سينه و معده است و كشنده كرم نيز مي‏باشد. ميوه نارس من زياد تانن دارد، و شكم را جمع مي‏كند. اگر مرا خشك كرده، و بعد آسيا نماييد، آرد آن جهت اسهال و زخم معده مفيد است. يك قاشق از اين آرد را با شربت ميل نماييد و از منافع آن استفاده كنيد. از مغز دانه‏هاي ميوه‏ي من شيره بكشيد، تب را پايين مي‏آورد و حرارت خون و صفرا را فرو مي‏نشاند و براي حصبه و مطبقه مفيد است، مطبوخ هسته‏هاي ميوه من، قابض بوده و ضماد كوبيده‏ي آن جهت شكستگي اعضا و تقويت آنها مفيد است. و ماليدن جوشانده غليظ آن جهت سستي اعضا و تقويت آنها سودبخش مي‏باشد - از اين ضماد به عضلات پاهاي اطفال بازيگوش كه زياد در حركت مي‏باشند بماليد، تا رفع خستگي آنها شود. ضماد شكوفه من در حمام جهت معالجه امراض جلدي توصيه شده است.
در بعضي از كتابهاي قديمي نوشته‏اند، اگر دانه‏ي مرا در گلاب بخيسانيد و بعد بكاريد، ميوه من معطر مي‏شود و اگر در عسل بخيسانيد، شيرين خواهد شد. اين موضوع بهيچوجه صحت ندارد، و از اشتباهات است. قبل از پيدايش صابون، شستشو با برگ درخت من در دنيا معمول بود - ضماد برگ من و شستشو با آن جهت بثورات جلدي و زخم‏هاي پوستي و گرفتن چرك بدن و تقويت مو و جلوگيري از ريزش آن، و تقويت اعصاب و از بين بردن شپش و شپشك سودمند است. ضماد برگ من، جهت سر باز كردن و فرونشاندن اورام گرم تجويز شده است. جوشانده برگ تازه و خشك من هم جهت ورم‏هاي گرم نافع است. از خاك اره چوب من، جهت جلوگيري از خونريزي مي‏توان استفاده كرد و خوردن آن نيز از خونريزي معده جلوگيري مي‏كند اسهال و استسقا را معالجه مي‏كند. تنقيه جوشانده چوب من جهت زخم معده و روده مفيد است. ماليدن اين جوشانده روي زخم‏هاي آبله منافع زياد دارد، اكثر فقرا و جوكيان هند، ريشه‏ي مرا از زمين در آورده، آن را شسته و پوست آن را خراشيده و در آب مي‏جوشاند و بعد صاف كرده، مجددا حرارت مي‏دهند تا غليظ شود، اين شربت رنگ رخساره را باز مي‏كند، و شكم را سير مي‏نمايد و بدن آنها را كه غذاي زياد نمي‏خورند چاق و فربه نگاه مي‏دارد.

خواص دارويي کاسني
قلب، كبد و كليه را فعال مي كند.
كاسني گياهي پايا، علفي به ارتفاع 5/0 تا5/1 متر است. ريشه اي قوي و دراز به رنگ قهوه اي دارد. برگهاي آن متناوب و پوشيده از تارهاي فراوان در اطراف و گلبرگهاي مياني است.
قسمت مورد استفاده كاسني، برگ، ريشه و دانه آن است.
فوايد:
اين گياه در پزشكي اهميت بسياري داشته است. به طوري كه ابن سينا پزشك بزرگ مسلمان در مورد گياه كاسني و خواص آن رساله اي نوشته است.
دانشمندان علم گياه شناسي براي اين گياه خواص و آثار زير را برشمرده اند:
ـ كاسني باز كننده و حمل كننده ماده بيماري كبد است.
ـ كاسني مسكن عطش و حرارت دروني است. كاسني در درمان التهابات معده و پاك كردن مجاري ادراري، مؤثر است.
ـ اگر آب پخته كاسني را با سكنجبين ميل كنيد بهترين داروي تب هاي طولاني و مداوم است.
ـ ماليدن آب كاسني به محل هاي خارش بدن بسيار مفيد است.
ت غرغره آب كاسني با فلوس براي درد گلو، ورم و سوزش گلو مفيد است. فرمول مذكور براي درمان ورم حلق (لارنژيت) و تورم مفصلي نافع است.
ـ مصرف تخم كاسني، كمي با حالت تهوع همراه است كه بايد در آن سكنجبين اضافه كنيد.
ـ ريشه كاسني در باز كردن و روان شدن اخلاط بسيار مؤثر است.
ـ ريشه كاسني، مجاري گوارشي را پاك مي كند و بهترين تصفيه كننده خون است. ريشه كاسني در از بين بردن ورم احشا خيلي مؤثر است.
ـ ريشه كاسني بهترين دارو براي آب آوردن شكم است و در نفخ و تحليل مواد بسيار نافع است. ريشه كاسني براي تقويت معده، زياد كردن ادرار و رفع درد مفاصل و ضد يرقان مفيد است.
ـ عرق كاسني كه از گياه تازه كاسني گرفته شده باشد براي خنكي به كار مي رود.
ـ برگ هاي كاسني داراي املاح پتاس است و جوشانده آن براي تصفيه خون، تقويت معده و اعضا به كار مي رود.
كاسني انواع مختلف دارد كه ريشه و برگ هاي آن در پزشكي، در بهبود تب ها، يرقان (زردي) و انسداد مجاري صفراوي مفيد است.
ـ تمام قسمت هاي كاسني مخصوصاً ريشه و برگ آن، محرك صفرا است و به عمل هضم كمك مي كند و اثر آن در نارسايي هاي كبدي، قولنج هاي كبدي و ناراحتي هاي صفراوي بارز است.
كاسني در ازدياد نطفه و زيبايي چهره كودك تازه متولد مفيد است.
كاسني انسان را از ابتلا به قولنج نگه مي دارد.
ـ كاسني، توان و نيروهاي بدني را تجديد مي كند. كاسني در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفيد است.
كاسني، قلب، كليه، كبد را فعال و با نشاط مي گرداند. كاسني رحم را به وظيفه طبيعي خود وا مي دارد.
ـ برگ كاسني، داراي مقداري ويتامين(ث) است و لذا در حفظ جواني مؤثر است. برگ كاسني، زهر طحال را از بين مي برد و كيسه صفرا، يرقان و دردهاي معده و كبدي را معالجه مي كند.

مشخصات گياه شناسي :
گياهي است با برگ هاي تحتاني قاشقي شکل و برگ هاي فوقاني سرنيزه اي،. گل ها همواره زرد تا نارنجي رنگ بوده و ميوه هاي فندقي آن خميده و قلابي شکل مي باشند.
انتشار جغرافيايي :
اين گياه خاستگاه مديترانه دارد ولي در ايران در نقاط مختلف کشور به عنوان يک گل زينتي کاشته مي شود.
ترکيبات شيميايي :
ترکيب شيميايي موسوم به کالاندولين ،اسيد ساليسيک : صمغ و اسيدهاي آلي عمدتاً ترکيبات شيميايي گل هميشه بهار را تشکيل مي دهند.
قسمت مورد استفاده :
گل ها و همچنين سرشاخه گل دار گياه مصرف دارويي دارد.
اثرات دارويي و طرز استعمال :1.درمان جوش ها، التهابات و ترک پوست : گل هميشه بهار اثر فوق العاده اي در درمان برخي از ناراحتي هاي پوستي همچون ترک پوست، جوش ها و انواع التهابات پوستي دارد به طوري که امروزه در داروخانه ها عصاره گياه مذکور تحت عنوان پماد کالاندولا عرضه مي گردد. براي تهيه پماد کالاندولا مي توان 4 تا 6 گرم عصاره گل هميشه بهار را در مقداري کره يا چربي مخلوط نموده و به شکل خارجي در وضع استعمال نمود.
2.درمان پنبه، زگيل و ميخچه : به اين منظور برگ تازه کالاندولا را به شکل ضماد و يا برگ در سرکه خيسانده شده آن را در موضع مي دهند.
3.درمان يرقان : 1ـ2 قاشق غذاخوري از گياه در نيم ليتر آب به شکل خوراکي در درمان يرقان مؤثر است.
4.پائين آورنده کلسترول خون : دم کرده 30 گرم گل هميشه بهار در يک ليتر آب اگر تماماً در يک روز مصرف شود پائين آورنده کلسترول خون است.

مصرف طبی زرشک به دوره مصر باستان می رسد که فراعنه و ملکه ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می کردند.امروزه، گفته میشود این گیاه درد مفصلی ، روماتیسم و تورم ناگهانی پسوریازیسرا تسکین می بخشدانواع عفونتهایی که زرشک می تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از: ▪ عفونت گلو ، ▪ مجاری ادراری ، ▪ مجاری معده ای- روده ای ، ▪ ریه ها ، ▪ عفونتهای مخمری و اسهال. سبوس ریشه و ساقه این گیاه خاصیت درمانی دارد. ریشه وساقه این گیاه زردرنگ است و اروپاییها و آمریکای شمالی برای رنگ آمیزی لباس از آن استفاده می کردند. اما ترکیبات موجود در سبوس این گیاه زرشک را به عنوان یک گیاه درمانی مطرح کرده است. سبوس و پوسته این گیاه حاوی الکالوئید هست، که به عقیده برخی از افراد آنتی بیوتیک است و به عقیده متخصصان طب گیاهی سبب تحریک خاصیت ضد عفونی غشای مخاطی بدن میشود. به منظور پی بردن به این ادعا، اگر قطره ای زرشک را روی زبان خود بگذارید، دهان شما آبکی خواهد شد. این بدان معنا نیست که زرشک طعم خوبی دارد، بلکه این گیاه تقریباً تلخ است بلکه به گفته کارشناسان طب گیاهی، وقتی دهان شما آبکی میشود سبب میشود که بتوانید با عفونت مبارزه کنید. این گیاه در اثر تحریک بخشهایی از سیستم ایمنی بدن این اثر را بر جای می گذارد. ▪ معرفی گیاه : زرشک گلی است که طول آن به ۳متر می رسد، و دارای شاخه های خاکستری است. برگهای آن دارای دندانه های سونی است. بین ماههای فروردین و خرداد غنچه ها و گلهای زرد روشن از آن جوانه می زنند. این غنچه ها و گلها در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند که به صورت بوته های خمیده رشد می کنند. می توانید از زرشک رسیده برای تهیه مربا استفاده کنید، یا آنرا همانند “قرقاط” مصرف کنید. زرشک کمی ترشتر است ولی به اندازه قرقاط تلخ نیست. ▪ ترکیبات گیاه : سبوس و ریشة زرشک حاوی انواع بسیاری از مواد شیمیایی به نام “آلکالوئید ایزوکینولین” است. دانشمندان و محققان این ترکیبات را در طول سالیان متمادی مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند، و پی بردند که آنها در واقع خواص آنتی بیوتیکی دارند. برخی از آنها باعث پایین آوردن تب ، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می کنند. ▪ اشکال موجود : زرشک در شکل چای، کپسول، عصاره ها، مایع یا تنتورها و یا پماد موضعی عرضه میشود. عصاره های حاصل از این ماده به صورت دارویی حاوی ۸ تا ۱۲ درصد محتوای الکالوئید ایزوکینولین استاندارد شده است. ▪ نحوه مصرف : اگر به علت عفونتهای مکرر غالباً آنتی بیوتیک زیاد مصرف کرده اید، پزشک شما به عوض داروهای تجویزی، ممکن است داروهای گیاهی را نیز مدنظر قرار دهد. دلایل متعددی برای این ادعا وجود دارد. زرشک می تواند احساس سرحال بودن به شما دهد و شما را از سایر معالجات نجات دهد. همچنین، میزان مقاومت به آنتی بیوتیکها رو به افزایش است. به منظور رهایی از این وضعیت. بسیاری از معالجین به سایر راههای درمان بیماریها روی می آورند. بنا به دلایل مشابه. پماد زرشک را نیز می توان برای درمان ورم مفاصل یا پسوریازیس تجویز کرد، چون داروهایی که به طور مرتب برای درمان این حالات مصرف میشوند ممکن است تعادل بدن شما را مختل سازند. غالباً عوارض جانبی ناشی از معالجات درمانی قوی سبب تحریک واکنشهایی در بدن میشوند که به مثابه یک بیماری کاملاً جدید می تواند جلوه کند. صرف نظر از هرگونه دلیل ، وقتی پزشک شما بداند که قطع مصرف دارو هیچگونه خطری برای سلامتی شما ندارد، می تواند در عوض ، مصرف زرشک را تجویز کند. زرشک همچنین می تواند به عنوان یک روش پیشگیرانه توصیه شود. هرگز نباید بیش از پنج تا هفت روز زرشک مصرف کرد. اگر معده شما حساس است، مصرف این ماده به مدت سه تا پنج روز احتمالاً کافی است. برای درمان گلودرد ، عفونتهای مثانه ، اسهال ، برونشیت یا عفونتهای مخمری از اشکال قابل مصرف زرشک حالت مورد نظر را بر گزینید : ▪ چای: ۲ تا ۴ گرم ریشه خشک زرشک خیس خورده، روزانه ۳ بار. ▪ تنتور: (محلول ۵.۱ ساخته شده از گیاه و الکل یا گل، الکل و آب) به میزان ۳ تا ۶ میلی لیتر (۲.۱ یا ۱ و ۲.۱قاشق چایخوری، روزانه سه بار) ▪ عصاره های خشک: ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم، روزانه سه بار. ▪ برای درمان آرتریت، پسوریازیس، ناراحتیهای پوستی: ۱۰ درصد عصاره زرشک را روزانه سه بار روی پوست بدن بمالید. باید توجه داشت که پاره ای از عفونتها در صورت مصرف نکردن آنتی بیوتیک ممکن است خطرناک باشند. هرگز در این فکر نباشید که در صورتی که بدن شما به آنتی بیوتیک قویتر نیاز دارد به جای آن از گیاهانی مانند زرشک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعملهای درمانگر خود را رعایت می کنید. ▪ نکات احتیاطی : اگر زرشک به صورت صحیح استفاده شود ماده دارویی بی خطری است، اما در صورت باردار بودن از مصرف آن اجتناب ورزید. ▪ تداخل های احتمالی : میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی می تواند سبب ناراحتی معده و روده ها شود ، و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل میکند.

نام علمی Hyssopus Officinalis

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

زوفا درختچه اي است پايا با ساقه هاي منشعب كه ارتفاع آن تا 60 سانتيمتر مي رسد اين گياه بحالت خودرو در نواحي جنوب اروپا، ايران ، هند ،تركيه و شوروي مي رويد . برگهاي آن كوچك، خط در ، نوك تيز و سبزرنگ است كه بسيار معطر مي باشد .گلهاي آن آبي و گاهي سفيد اند كه در انتهاي ساقه ظاهر مي شود .
تركيبات شيميايي:

برگهاي زوفا داراي طعمي تند و مطبوع مي باشد . ماده اي شيميايي كه در آن وجود دارد بنام هيسوپين معروف است . در زوفا همچنين حدود ي درصد اسانس وجود دارد .
خواص داروئي:



زوفا از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است

1)سرفه و ناراحتي هاي ريوي را برطرف مي كند .

2)نرم كننده سينه است

3)خلط آور است

4)معده را تقويت مي كند

5)نفخ شكم را برطرف مي كند

6)ادرار آور است

7)داروي مفيدي براي مداواي آسم است

8)اشتها را زياد مي كند

9)براي رفع كم خوني مفيد است

10)افسردگي را برطرف مي كند

11)براي درمان صرع مفيد است

12)براي التيام زخم برگهاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد

13)براي درمان تب خال مفيد است و كسانيكه تب خال مي زنند بايد از دم كرده زوفا استفاده كنند .

14)در قديم از زوفا براي سقط جنين استفاده مي كردند .

15)درد شكستگي را مي توان با كمپرس زوفا آرام كرد.
طرز استفاده:

دم كرده : مقدر 0 5گرم برگ وشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت 15 دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف اين دم كرده يك فنجان سه بار در روز است .

جوشانده : مقدر 50 گرم برگ و سرشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آبجوش ودر كرده و بمدت نيمساعت بگذاريد بآرامي بجوشد اين جوشانده را براي كمپرس استفاده كنيد .

تنطور زوفا ك اين تنطور را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري كنيد . مقدر مصرف آن5-10 قطره سه بار در روز مخلوط با آب است .
مضرات :

مصرف بيش از اندازه اين گياه براي كبد مضر است و همچنين چون اثر سقط جنين درد بنبراين زنان حامله بايد از خوردن آن پرهيز كنند .

نام علمي سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رويشگاه اين درخت بدليل سازگاري آن با محيط‌هاي مختلف در اغلب نقاط كره زمين از جمله آمريكاي شمالي، اروپاي شرقي و غربي، آسياي مركزي و شمالي و ... است. ‌ به طور كلي 3 نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه 2 نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دليل درشتي ميوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهاي پهن به درخت سنجد هيپورفيا برتري دارد. خواص درخت سنجد در تمام اندامهاي آن منتشر شده است و ريشه، چوب، پوست و ميوه آن داراي خواص دارويي و صنعتي متفاوتي است از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور - متيل - N استخراج مي‌شود. از برگ درخت سنجد آلكانوييد استخراج مي‌شود كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي بكار مي‌رود. درخت سنجد داراي 3 قسمت برون بر (پوست قهوه‌اي رنگ)، ميان‌بر (آردي شكل) و درون بر (هسته چوبي و سفت آن) است كه قسمت ميان‌بر و درون بر آن داراي ارزش غذايي فراوان است. در قسمت ميان‌بر 2 نوع قند گلوكز و فروكتوز، 7 نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمينواسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هر يك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند بطوري كه مي‌توان گفت ميوه سنجد يك ميوه دارويي صفراست. اين ميوه در طب سنتي به عنوان تانن قابض است بنابراين در معالجه بيماريهاي دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و مي‌تواند از خونريزي جلوگيري كند. اگر آرد و هسته‌ ميوه سنجد با هم آسياب شود مصرف خوراكي آن بيماري آرتروز را درمان مي‌كند.
خواص سنجد از نظر احادیث :
گوشتش گوشت می آورد استخوانش استخوان میرویاند و پوستش پوست آور است کلیه ها را گرم و معده را دباغی میکند و ایمن از بواسیر و ادرار قطره قطره است. ساقها را نیرو میبخشد ، جذام را ریشه کن میکند و برای تب سودمند است. خوراکی
طبق مطالعات صورت گرفته به طور كلي سه نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه دو نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجود است. درخت سنجد به صورت درختچه‌هاي بزرگ يا كوچك ديده مي‌شود.
گل‌هاي آن كوچك، زردرنگ و معطر با عطري قوي است كه گاهي اوقات براي افراد حساسيت ايجاد مي‌كند.
ميوه آن به شكل زيتون و گوشتي است و از سه قسمت پوسته به رنگ نارنجي، گوشت آن سفيد پرزدار و هسته چوبي تشكيل شده كه هر كدام از آنها داراي خواص دارويي و صنعتي است.
امروز از درخت سنجد و ميوه آن در صنايع غذايي، بهداشتي، دارويي، صنايع چوبي و عطرسازي استفاده مي‌شود.
كاربرد صنعتي
از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي- دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور ومتيل و از برگ آن آلكانوييد كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد، استخراج مي‌شود.
اسانس گل سنجد نيز در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي كاربرد فراوان درد.
خواص سنجد
اگر آرد و هسته ميوه سنجد با هم آسياب شوند، مصرف خوراكي آن، بيمار‌ي آرتروز را درمان مي‌كند. اين تركيب براي درمان اسهال و زخم‌معده نيز بسيار مفيد است.
ميوه سنجد طبق نظر حكماي طب سنتي طبيعتي سرد و خشك دارد و براي سرفه‌هاي گرم مفيد و آثار تقويت‌كننده و فرح‌‌بخش دارد. اين ميوه همچنين صفرا را قلع و قمع كرده و قي و آشفتگي را تسكين مي‌بخشد.
در هند از روغن هسته سنجد، شربت غليظي درست مي‌كنند كه در هنگام التهاب غشاهاي مخاطي همراه با تشرح‌مانند موارد زكام و همچنين در موارد عفونت‌هاي برونشها مصرف مي‌كنند.
در اسپانيا نيز از شيره گل سنجد براي قطع تب‌هاي مهلك و خطرناك استفاده مي‌شود.گل سنجد گرم، خشك و معطر است (مقدار خوراك از آن پنج‌گرم است) كه به صورت دم‌كرده يا جوشانده مصرف مي‌شود.جوشانده يا دمكرده گل سنجد براي بيماري‌هايي مانند فلج، كزاز و قلب و نيز تقويت معده و كبد، برطرف كردن زخم‌هاي ريوي و تنگي نفس، نفخ و يرقان مفيد است.به طور كلي در قسمت ميان بر سنجد (آردي شكل) دو نوع قند گلوكز و فروكتوز و هفت نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد و نيز در قسمت درون بر (هسته چوبي) 17 نوع آمينو اسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هريك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند.
سنجد در مناطق مختلف ايران به نام‌هاي مختلفي خوانده مي‌شود. مثلا در كردستان آن را «سرين چك»، در آذربايجان «ايده، ايكده»، در اطراف تهران «پستانك» و در اصفهان «غبيده بادام» گفته مي‌شود. در كتب سنتي نيز از سنجد با نام‌هاي «چوب‌دانه، بل، نقد» ياد شده است.

پنيرك در شيراز «خطمي»، «نان كلاغ» و در گيلان «پين ديره» ناميده مي‌شود. در كتب طب سنتي انواع آن را با نام «خبازي»، «خيرو» و «ملوخيا» ذكر مي‌كنند. به هندي نيز برخي گونه پنيرك را «خبازي» و «خباجي» مي‌نامند. به فرانسوي به انواع آن noegamarF و evuaM و به انگليسيwollaM گويند. در ايران دو گونه از آن مي‌رويد پنيرك كبير و پنيرك صغير.

پنيرك كبير

در فارسي پنيرك و در كتب طب سنتي به آن «خطمي» گويند. گياهي است علفي پايايا دوساله، بلندي آن 08 -04 سانتي‌متر و گل‌هاي آن درشت است.
در ماه‌هاي ارديبهشت تا تير ماه به رنگ قرمز مايل به بنفش ظاهر مي‌شود. ريشه‌هاي آبدار و سفيدرنگي دارد و ساقه آن استوانه‌اي شكل و راست است. برگ‌هاي بزرگ و داراي دم برگ است. گل‌هاي آن پس از خشك شدن به رنگ آبي درمي‌آيند.

پنيرك صغير

از نظر ارتفاع، برگ و گل در تمام قسمت‌ها كوچك‌تر از پنيرك كبير است. گل‌هاي آن سفيد با رگه‌هاي قرمز يا قرمز ارغواني است. در بيشتر نقاط ايران مي‌رويند از جمله در دامنه‌هاي البرز، اطراف تهران، شمال ايران، قوچان، شيراز، كرمان، اصفهان، دليجان، خراسان، بلوچستان، اراك، سمنان، جزيره قشم، آذربايجان و ديگر نواحي مي‌رويند.
پنيرك گياه خودرويي است و پرورش آن چندان كار سختي نيست. اين گياه به طور وسيعي در مكان‌هاي خشك و آفتابي مي‌رويد. از نظر طب سنتي گياه پنيرك را معتدل مي‌دانند. اخلاط غليظ را رقيق و اخلاط خيلي رقيق را معتدل مي‌كند. ساييدگي برگ آن براي شكستگي اعضاء نافع است. تركيب آن با روغن زيتون براي سوختگي و عقرب‌گزيدگي مفيد است. دم كرده ساقه و برگ آن با شكر، گرفتگي صدا را برطرف مي‌سازد. در درمان التهاب‌هاي تنفسي و جوش‌هاي پوستي كاربرد دارد. داراي ويتامين A و B و C است و در درمان بيماري‌هاي كليه و مثانه بسيار مؤثر است. ضدسرفه و مرهم سينه است.
برگ وريشه پنيرك اگر به شكل ضماد درآيد و روي دمل و يا كورك قرار گيرد باعث مي‌شود تا فوراً سرباز كنند. جوشانده آن براي عفونت‌هاي مثانه، اسهال خوني و سرفه‌هاي شديد موثر و مفيد است. دم كرده آن براي كساني كه دچار يبوست و داراي معده و روده‌هاي تنبلي هستند، توصيه مي‌شود. در درمان برونشيت و استفراغ نيز استفاده مي‌شود. به صورت غرغره در رفع تحريكات مخاط دهان و درد گلو اثر مفيدي دارد و همچنين براي رفع سوزش مجراي ادرار مفيد است. براي رفع جوش‌هاي صورت نيز مي‌توان از پنيرك استفاده كرد ضمن اينكه درد و ناراحتي‌هاي محل جوش را تسكين مي‌دهد و به صورت كمپرس يا لوسيون در درمان سوختگي‌ها موثر است. در هندوستان از گياه پنيرك به عنوان داروي لعابدار نرم‌كننده و خنك‌كننده استفاده مي‌شود، 003 گرم برگ خشك پنيرك را در يك ليتر آب مي‌جوشانند و به عنوان مسكن مي‌خورند. استعمال جوشانده آن به صورت كمپرس گرم و حمام، در رفع ناراحتي‌هاي بواسير، بعضي تومورها، ورم پلك چشم و غيره بين مردم معمول است.
از جوشاندن گل و برگ آن در نيم ليتر آب، محلولي به دست مي‌آيد كه اثر نرم‌كننده در پوست بدن دارد و به صورت لوسيون ماليدن بر روي پوست، آرامش و نرمي خاصي به افرادي كه داراي پوست حساس و لطيف دارند مي‌بخشد. براي تسكين ناراحتي‌هاي ناشي از تابش گرماي خورشيد و آفتاب‌زدگي، جوشانده 005 گرم گل يا ريشه گياه را در يك ليتر آب تهيه كرده و پس از صاف كردن به ملايمت در محل سوختگي مي‌مالند، براي رفع سردردهاي يك طرفه شديد، دل پيچه، ورم لوزه‌ها، درد گلو و آنژين اثر مفيد دارد.

با عفونت معده مبارزه مي‏كنم. براي برنشيت مزمن نافعم و اخلاط سينه را پاك مي‏كنم. برگ و گل من ضد رقيق شدن خون است و آن را تصفيه مي‏كند. اگر از گياه تازه من ضماد بسازند و بر سر بگذارند پياز مو را تقويت مي‏كند. به مسلولين توصيه مي‏كنم كه از من استفاده كنند.
در كتابهاي لغت و ادبيات فارسي از «لاد» و «لادن» زياد توصيف شده و اشعار نغزي سروده‏اند.
از عبير و عنبو از مشك و لاد و دار بوي در سرا بستان ما اندر خزان ميدار بوي
هر لاله كه از دامن كهسار بر آمد از لطف تو بود ارنه ز خارا ندمد لاد
نريزد از درخت ارس كافور نخيزد از ميان لاد لادن
اينها همه در وصف صمغ خوشبويي است كه نامش لادن عنبري بوده، و از خارج مي‏آورده‏اند. به اين صمغ در زبان فرنگي «لادانوم» و «لابدانم» مي‏گويند و ازشكاف درختي كه نام لاتيني‏اش «سيستوس» بوده و عربي به آن «قسطوس» گويند خارج مي‏شود. اين صمغ خوشبو بوده و قاعده‏آور است و چون آن را زير دامن زني كه عادت ماهانه‏اش بند آمده است دود كنند، باز خواهد شد. داروسازان سنتي ايران طاسي سر را با اين صمغ معالجه ميكردند كه شرح آن بعدا داده خواهد شد اين درخت كه نوعي كاج است، در ايران نيست ولي در صفحات شمال ايران، يعني جنگلهاي كنار بحر خزر نوعي عشقه به نام «داردوست» مي‏رويد كه بيش از چهار سال عمر مي‏كند و در زمان كهولت از تنه آن صمغي بيرون مي‏آيد كه به آن لادن گويند و مانند لادن عنبري عادت ماهانه زنان را باز مي‏كند. اين عشقه سابقا در طب زياد به مصرف مي‏رسيد، ولي به علت مسموميت شديدي كه داشت استفاده دارويي از آن منسوخ گرديد و اما آنچه امروزه در نزد ما به گل لادن معروف است، يك گل زينتي است كه زادگاه اوليه آن «پرو» در امريكاي جنوبي بوده، و پس از كشف امريكا آن را به اروپا آورده، و كم كم كاشتن آن در ايران معمول شده است و حالا اجازه فرماييد اين گل خود را به شما معرفي نمايد.
اسم من گل لادن است. اعراب به من ابوخنجر و طرطور مي‏گويند و هيچگونه نسبت و شباهت با صمغ لادن كه شعرا آن را توصيف كرده‏اند ندارم. شما مرا در باغچه و گلدان مي‏كاريد و هيچگونه استفاده از من نمي‏كنيد، در صورتي كه گلبرگها و ساقه‏هاي نازك من اگر در سالاد ريخته شوند، آن را خوش طعم كرده، و خوردن آن عفونت معده و روده‏ها را از بين مي‏برد. برگ و گل من ضد رقت خون و تصفيه كننده آن مي‏باشد. شيره گياه تازه من در رفع بيماريهاي سينه و سل مفيد است، مخصوصا عرق شبانه مسلولين راكم مي‏كنم. و براي نزله، برنشيت مزمن و افلاطوني سينه مفيد مي‏باشم. ضماد له شده گياه تازه من بر سر، پياز مو را تقويت كرده و از ريزش آن جلوگيري مي‏كند.